SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

ZESPOŁU SZKÓŁ ZAWODOWYCH Nr 2

im. 5 PUŁKU UŁANÓW ZASŁAWSKICH

W OSTROŁĘCE

ROK SZKOLNY 2010/2013

Szkolny Program Profilaktyki ZSZ Nr 2 w Ostrołęce powstał w oparciu o:

Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej,
Konwencję Praw Dziecka,
Ustawę o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku,
Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół,
Rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003 roku w sprawie zasad udzielania
i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 roku w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem,
Krajowy Program Zapobiegania Narkomanii,
Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2006-2010.

Program szkolnej profilaktyki, to ogół działań chroniących młodzież przed zakłóceniami w rozwoju i interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagrożeń. Obejmuje działania podejmowane w czasie realizacji programów nauczania i programu wychowawczego, gdy realizowane są zadania ogólne szkoły, a także działania specyficzne dla profilaktyki.

Realizacja Szkolnego Programu Profilaktyki to stały, niekończący się proces wspomagania ucznia w radzeniu sobie z problemami, z zagrożeniami, to proces ograniczający i likwidujący czynniki, które zaburzają jego rozwój. W tym znaczeniu profilaktyka tworzy warunki do realizacji programu wychowawczego, zabezpieczając przed pojawieniem się dysfunkcji.

Zachowania ryzykowne

Zachowania ryzykowne to działania zwiększające prawdopodobieństwo pojawienia się niekorzystnych psychologicznych, społecznych i zdrowotnych konsekwencji, a więc zaburzającymi prawidłowy rozwój.

Najczęściej pojawiające się zachowania ryzykowne (obszary problemowe).

Z przeprowadzonej diagnozy środowiska szkolnego wynika, że najczęściej występującymi zachowaniami ryzykownymi są:

-brak kultury osobistej (wulgaryzmy, agresja),

-palenie tytoniu,

-używanie alkoholu,

-używanie innych środków psychoaktywnych (narkotyków, środków wziewnych, leków, sterydów, anabolików, dopalaczy),

-wagary,

-wczesna inicjacja seksualna.

Rola i znaczenie zachowań ryzykownych.

Zachowania ryzykowne mają znaczenie rozwojowe (według teorii zachowań problemowych Richarda i Schirley Jessorów) – mogą przynosić podobne korzyści i służyć realizacji podobnych celów (są sposobami na załatwienie bardzo ważnych spraw życiowych, których młodzi nie mogą lub nie potrafią załatwić inaczej, są, więc nieprawidłowymi sposobami przystosowania się). Różne zachowania problemowe umożliwiają, więc (Kazdin 1996; Gaś 1997):

· zaspokojenie najważniejszych potrzeb psychologicznych (miłości, akceptacji, uznania, bezpieczeństwa, przynależności),

· realizację ważnych celów rozwojowych (np. określenie własnej tożsamości, uzyskanie niezależności od dorosłych),
radzenie sobie z przeżywanymi trudnościami życiowymi (redukcja lęku i frustracji).

Zachowanie jednostki jest wypadkową oddziaływań kilku grup czynników tkwiących w samej jednostce oraz jej otoczeniu społecznym. Niektóre cechy jednostki i jej środowiska sprzyjają powstawaniu zachowań ryzykownych, inne natomiast je hamują.

Czynniki ryzyka - cechy, sytuacje, warunki sprzyjające powstawaniu zachowań ryzykownych:

· środowisko społeczne promujące negatywne wzorce zachowań,

· normy społeczne prowokujące zachowania niekorzystne,

· modelowanie takich zachowań w domu i w szkole,

· konflikty i doświadczenie izolacji w dzieciństwie,

· grupa rówieśnicza, w której normą są zachowania destrukcyjne,

· niskie wyniki w szkole i brak celów życiowych.

Celem programu jest uruchomienie czynników chroniących (sytuacje, warunki zwiększające odporność na działanie czynników ryzyka) młodzież przed zachowaniami ryzykownymi, czyli:

· budzenie zainteresowań,

· budowanie pozytywnego stosunku do szkoły

· uczenie radzenia sobie z emocjami

· silna więź z rodzicami,

· zainteresowanie nauką szkolną,

· konstruktywna grupa rówieśnicza

· zaangażowanie religijne,

· zakorzenienie w normach i tradycjach,

· wsparcie w trudnych sytuacjach.

Kierunek działań profilaktycznych:

Często zachowania ryzykowne ze sobą współwystępują, a u ich podłoża leży wspólny zestaw czynników ryzyka i czynników chroniących. Dlatego podstawowymi kierunkami działań profilaktycznych są:

1. Oddziaływanie zarówno na czynniki ryzyka, jak i na czynniki chroniące.

2. Skoordynowanie działań we wszystkich obszarach funkcjonowania (zarówno w samej jednostce, jak i w jej otoczeniu społecznym).

3. Współpraca z instytucjami wspierającymi działalność wychowawczo – profilaktyczną szkoły: np. Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna, Ośrodek Interwencji Kryzysowej, MOPR, Policja.

PLAN REALIZACJI DZIAŁAŃ SZKOLNEJ PROFILAKTYKI

Osłabianie czynników ryzyka i wzmacnianie czynników chroniących.

Zadania	Sposób realizacji	Odpowiedzialni
Wzmacnianie więzi między rodzicami i dziećmi.	1. Okazywanie szacunku rodzicom jako pierwszym wychowawcom. 2. Wstrzymywanie się z wszelkimi uwagami na temat rodziców wobec ich dzieci, a zwłaszcza klasy dziecka. 3. Organizowanie na terenie szkoły grup warsztatów wychowawczych dla rodziców. 4. Efektywne wykorzystanie wywiadówek w celu wzmacniania więzi rodziców i dzieci. 5. Realna współpraca z rodzicami na terenie szkoły; udział rodziców w imprezach i uroczystościach szkolnych. 6. Wykorzystanie różnorodnych umiejętności rodziców, spotkania z rodzicami z racji wykonywanego zawodu.	wszyscy wychowawcy i nauczyciele
Dbałość o społeczny klimat w szkole.	1. Budowanie zaufania w zespole nauczycielskim. 2. Udzielanie nauczycielom wsparcia w trudnych sytuacjach. 3. Przestrzeganie norm grupowych. 4. Nastawienie na współpracę, wzajemną wymianę doświadczeń, wspólne podejmowanie decyzji. 5. Dobra organizacja pracy szkoły (sprawne zarządzanie, jasne procedury postępowania, przejrzysty plan pracy szkoły, racjonalnie opracowany plan zajęć dla młodzieży i nauczycieli, stała opieka nauczycieli podczas zajęć, dyżury nauczycieli na korytarzach podczas przerw. 6. Udział członków społeczności uczniowskiej w podejmowaniu decyzji dotyczących uczniów, zachęcanie do większej aktywności i samodzielności. 7. Promowanie szacunku i podmiotowości każdego członka społeczności szkolnej.	dyrekcja szkoły, wszyscy nauczyciele
Budowanie pozytywnej więzi uczniów ze szkołą.	1. Popieranie i rozwój samorządności uczniów. 2. Udział młodzieży w projektowaniu i urządzaniu wystroju wnętrz klas szkolnych. 3. Poszerzanie oferty kół zainteresowań. 4. Rozwój indywidualnych zainteresowań młodzieży (interesujące przekazywanie wiedzy, aktywizujące metody nauczania, ciekawie prowadzone lekcje). 5. Motywujący system oceniania. 6. Wyrażanie uznania za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności. 7. Odnoszenie się do uczniów z szacunkiem. 8. Stawianie wymagań stosownie do możliwości uczniów. 9. Życzliwa atmosfera na lekcji.	dyrekcja szkoły, opiekunowie SU, pedagog szkolny, wszyscy wychowawcy i nauczyciele
Dbałość o rozwój osobowości uczniów.	1. Rozwijanie poczucia własnej wartości. 2. Zwiększanie szacunku do samego siebie. 3. Wzmacnianie samooceny. 4. Kształcenie podejmowania przemyślanych decyzji. 5. Pobudzanie wrażliwości na sprawy innych ludzi. 6. Rozwój sfery cielesnej.	wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny
Rozwijanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.	1. Rozwijanie umiejętności interpersonalnych. 2. Podejmowanie właściwych decyzji. 3. Kształtowanie umiejętności radzenia sobie ze stresem, złością. 4. Rozwijanie umiejętności zachowań asertywnych.	wychowawcy, pedagog szkolny, referent ds. zdrowia
Zaangażowanie religijne.	1. Dobrze przygotowana pod względem metodycznym i merytorycznym lekcja katechezy. 2. Właściwe przygotowanie do sakramentów, zachęcanie do udziału w praktykach religijnych, budzenie odpowiedzialności za swoje życie religijne. 3. Wprowadzanie, a nie zmuszanie w praktyki religijne (w modlitwę, rozumienie liturgii, roku liturgicznego).	nauczyciele religii
Kształtowanie zachowań związanych z grupą rówieśniczą.	1. Poinformowanie o zagrożeniach wynikających ze strony różnych grup młodzieżowych. 2. Pomoc w tworzeniu związków z pozytywnie funkcjonującymi grupami. 3. Proponowanie spędzania czasu w bezpieczny sposób. 4. Wyczulenie uczniów na zagrożenie manipulacją. 5. Dbałość o zgodne funkcjonowanie oraz o integrację zespołów klasowych. 6. Kształtowanie umiejętności porozumiewania się i współpracy w grupie. 7. Pozyskiwanie uczniów do działań profilaktycznych.	wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny
Rozwój kompetencji wychowawczych i profilaktycznych nauczycieli.	1. Rozwój umiejętności interpersonalnych: · spostrzegania i rozumienia ludzi · pomagania i wpływania · rozwiązywania problemów i konfliktów związanych z wykorzystywaniem osobistych doświadczeń. 2. Rozwój umiejętności dydaktycznych: doskonalenie i stosowanie nowoczesnych metod nauczania. umiejętne wykorzystywanie ścieżek przedmiotowych do przekazywania treści prozdrowotnych. 3. Rozwój umiejętności profilaktycznych: · Poszerzanie wiedzy i umiejętności z zakresu psychoprofilaktyki (istoty, celu, zadań, strategii działania), · Poszerzanie umiejętności z zakresu konstruowania i oceniania skuteczności programów profilaktycznych.	dyrekcja szkoły, wszyscy nauczyciele
Dbałość o tradycję szkoły.	1. Podtrzymywanie tradycji związanych z patronem szkoły 5 PUZ.	wszyscy nauczyciele

Strategie profilaktyczne (za W. Hansen)

Aby działania profilaktyczne były skuteczne należy stosować metody oparte na wiodących strategiach działania:

· przekształcanie przekonań normatywnych,

· konstruktywne osobiste postanowienia,

· aktywizowanie systemu wartości przeciw zachowaniom dysfunkcyjnym,

· dostarczanie wiedzy o konsekwencjach zachowań dysfunkcyjnych,

· alternatywne sposoby przeżywania codziennego życia (nowe, pozytywne doświadczenia),

· nauka odmawiania.

Zasady oddziaływania wychowawczego

Wychowawca, nauczyciel oddziałuje na swoich uczniów, wychowanków na kilku poziomach:

· poziom osobistego wpływu i modelowania (zdrowy styl życia i oddalanie się od własnych zachowań dysfunkcyjnych jest najpotężniejszą bronią wychowawcy profilaktyka),

· poziom kształtowania środowiska szkolnego (wpływ na reguły i przebieg życia szkolnego), poziom podejmowania treści profilaktycznych na zwykłych lekcjach (rola ścieżek przedmiotowych):

• realizowanie prostych ćwiczeń profilaktycznych,

• realizowanie dłuższych, profesjonalnych programów,

• realizowanie programów autorskich,

• udział w budowaniu szerszego systemu – pozaszkolnego (budowanie koalicji z rodzicami czy samorządem, projekty lokalne).

Realizację szkolnego programu profilaktyki wspomaga prowadzenie specjalnych zajęć psychoedukacyjnych mających na celu, osiągnięcie ważnych zmian w postawach i zachowaniach uczestników dotyczących jakiegoś obszaru problemowego. Jednak programy profilaktyczne są narzędziem, instrumentem dla zasadniczego działania; są drugorzędne w stosunku do fundamentów profilaktyki w postaci układu czynników ryzyka i czynników chroniących.

ZAŁĄCZNIK

PLAN REALIZACJI DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH W OBSZARACH
PROBLEMOWYCH

OBSZAR PROBLEMOWY AGRESJA PRZEMOC

Zadania szczegółowe	Formy realizacji	Oczekiwane efekty	Odpowiedzialny
1. Zapoznanie uczniów z pojęciem agresja, przemoc	Godziny wych. na temat: Przemoc, agresja słowna fizyczna	Uczeń rozróżnia postawy powszechnie uważane za właściwe lub niewłaściwe; dostrzega istotne różnice.	Nauczyciel wychowawca, inni nauczyciele, pedagog szkolny
2. Wulgaryzm jako przejaw agresji i stresu,	Godz. wych. — przypomnienie mechanizmu powstawania agresji i stresu; rola postawy asertywnej.	Uczeń rozumie, że z agresją można sobie poradzić, przeciwdziałać jej i rozładować we właściwy sposób, a skutki stresu znacznie złagodzić.	Nauczyciel- wychowawca inni nauczyciele, pedagog szkolny
3. Spotkania z Policją, Strażą Miejską	Pogadanki przeprowadzone przez funkcjonariuszy policji , Straży Miejskiej	Uczeń zapoznaje się z odpowiedzialnością karną związaną ze stosowaniem przemocy	Nauczyciel- wychowawca inni nauczyciele, pedagog szkolny

OBSZAR PROBLEMOWY BRAK KULTURY OSOBISTEJ

Zadania szczegółowe	Formy realizacji	Oczekiwane efekty	Odpowiedzialny
1. Zapoznanie uczniów z pojęciem kultury osobistej ( od zasad higieny do świadomego odbioru kultury).	Godziny wych. na temat: czym charakteryzuje się człowiek kulturalny. Zajęcia na języku polskim	Uczeń nazywa i rozróżnia postawy powszechnie uważane za właściwe lub niewłaściwe; dostrzega istotne różnice.	Nauczyciel języka polskiego, wychowawca, inni nauczyciele
2. Sposób ubierania się jako komunikat: „kim jestem”	Godziny wych. na temat: mój wygląd świadczy o mnie. Stroje na różne okazje. Zajęcia na języku polskim i innych przedmiotach	Uczeń zdaje sobie sprawę z faktu, że strój pełni rolę komunikatu i świadczy o kulturze osobistej. Umiejętnie dyskutuje i wyraża swoje poglądy. Uczeń potrafi ubrać się stosownie do okazji.	Nauczyciel języka polskiego, wychowawca, inni nauczyciele, rodzice ucznia
3. Spotkania z rodzicami	Spotkania podczas wywiadówek	Rodzic wpływa na poziom kultury osobistej swego dziecka	Wychowawcy

OBSZAR PROBLEMOWY DEPRESJE, UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU, NARKOTYKÓW, PAPIEROSÓW, STERYDÓW, ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH.

Zadania szczegółowe	Formy realizacji	Oczekiwane efekty	Odpowiedzialny
1. Dostarczanie informacji o mechanizmach i następstwach uzależnienia	Godzina wych. Dyskusje, filmy, plansze, ulotki,	Uczeń potrafi rozpoznać sytuacje stresowe oraz ocenić ich wpływ na własne życie.	Wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, psycholog
2.Uczenie radzenia sobie ze stresem	Godzina wychowawcza, zebrania z rodzicami, spotkania z pedagogiem i psychologiem.Pomoc indywidualna w rozwiązaniu konkretnych sytuacji		Wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, psycholog
3. Uczenie konstruktywnego odmawiania	Godzina wychowawcza, zebrania z rodzicami, spotkania z pedagogiem i psychologiem	Uczeń wykazuje postawę asertywną, nabył umiejętności odpierania presji.	Wychowawcy klas, pedagog szkolny

OBSZAR PROBLEMOWY - WAGARY

Zadania szczegółowe	Formy realizacji	Oczekiwane efekty	Odpowiedzialny
Praca z uczniami wagarującymi	Godzina wychowawcza, zebrania z rodzicami, spotkania z pedagogiem i psychologiem.	Zmiana postaw i zachowań młodzieży	Wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, psycholog
Pomoc indywidualna w rozwiązywaniu konkretnych sytuacji	Rozmowy indywidualne, pomoc młodzieży w wyrabianiu nawyku systematycznego uczestniczenia w zajeciach lekcyjnych i praktycznych. konkretnych sytuacji	Uzyskanie dodatkowych informacji o uczniach oraz wskazówek do dalszej pracy profilaktycznej. Uczeń otrzyma fachową pomoc od specjalisty.	Wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, psycholog
Zaangażowanie rodziców do współpracy.	Zebrania z rodzicami, spotkania z pedagogiem i psychologiem.	Rodzice są świadomi odpowiedzialności za edukację swoich dzieci, akceptują działania wychowawcze szkoły	Wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, psycholog

OBSZAR PROBLEMOWY - WCZESNA INICJACJA SEKSUALNA

Zadania szczegółowe	Formy realizacji	Oczekiwane efekty	Odpowiedzialny
1.Przekazanie wiedzy o mechanizmach następstwach wczesnej aktywności seksualnej	Godziny wychowawcze, mini wykłady, ulotki, filmy edukacyjne	Zmiana postaw i zachowań młodzieży	Wychowawcy, referent ds. zdrowia, nauczyciele uczący WŻR
2.Rozwijanie akceptacji dojrzewania, problemy z tym związane	Godziny wychowawcze, warsztaty	Wzmocnienie poczucia własnej wartości, podejmowanie dojrzałych i odpowiedzialnych	Wychowawcy, referent ds. zdrowia, nauczyciele uczący WŻR pedagog szkolny, pracownicy PP-P
3. Praca z młodzieżą zagrożoną i zaniedbaną wychowawczo	Rozmowy indywidualne, pomoc młodzieży w wycofaniu się z zachowań ryzykownych poprzez atrakcyjne propozycje(udział w zajęciach sportowych, organizacjach młodzieżowych, itp.)	Uzyskanie dodatkowych informacji o uczniach oraz wskazówek do dalszej pracy profilaktycznej	Wychowawcy, inni nauczyciele, pedagog szkolny, referent ds. zdrowia
4. Pomoc indywidualna w rozwiązaniu konkretnych sytuacji kryzysowych (choroba, ciąża)	Skontaktowanie ucznia z lekarzem, psychologiem	Uczeń otrzyma fachową pomoc od specjalisty	Wychowawcy, pedagog szkolny, referent ds. zdrowia
5.Zaangażowanie rodziców do współpracy	Spotkania z rodzicami podczas wywiadówek, indywidualne spotkania	Rodzice są świadomi odpowiedzialności za edukację psychoseksualną swoich dzieci, akceptują działanie profilaktyczno-wychowawcze szkoły	Wychowawcy, pedagog szkolny, nauczyciele uczący WŻR, referent ds. zdrowia