Tradycje 5 Pułku Ułanów Zasławskich
w Zespole Szkół Zawodowych nr 2
im. 5 Pułku Ułanów Zasławskich w Ostrołęce
Zespół Szkół Zawodowych Nr 2 w Ostrołęce przyjął imię, barwy i tradycje 5 Pułku Ułanów Zasławskich 21 września 1991 r. Młodzież, szkolna otrzymała wówczas także sztandar, w którego wizerunku zostały zawarte elementy sztandaru 5 Pułku Ułanów Zasławskich. Projekt sztandaru wykonała uczennica kl. 3 Td ZSZ Nr 2 Dorota Długołęcka pod kierunkiem opiekunki koła plastycznego. Ufundował go Komitet Rodzicielski szkoły pod przewodnictwem Kazimierza Ogrodzińskiego.
Przekazanie tradycji 5 Pułku szkole powstało z inspiracji Społecznego Komitetu Obchodów 70 Rocznicy Przybycia 5 Pułku Ułanów Zasławskich do Ostrołęki. Komitet powstał w 1989 r. na plebani p. w. św. Wojciecha w Ostrołęce-Wojciechowicach, kierowanej przez proboszcza honorowego kapelana 5 Pułku Ułanów Zasławskich, ks. Antoniego Pęksę. W skład Komitetu wchodzili weterani 5 Pułku, m.i.n. por. Grzegorz Płodowski, rtm. Marian Michniewicz, historycy – Henryk Maćkowiak, Jerzy Dziewirski, Jerzy Kijowski, nauczyciele ZSZ nr 2 – dyrektor Czesław Kisiel, Wiesława Gałka, Roman Filipowicz, Zdzisław Kozłowski oraz ostrołęccy społecznicy. Przewodniczącym Komitetu został Henryk Maćkowiak, sekretarzem Wiesława Gałka.
Głównym celem pracy Komitetu było przywrócenie Ostrołęce pięknych kart historii związanych z 5 Pułkiem, który w latach 1921-1939 stacjonował w Ostrołęce oraz upamiętnienie czynu bojowego jego poległych żołnierzy i żyjących weteranów od 1931 – wojny obronnej 1939 r. Z tej okazji powstał pomnik-głaz, odsłonięty 22 września 1991 r. w pobliżu dawnego kościoła Garnizonowego, w miejscu dawnej bramy głównej koszar.
Pomyślna realizacja wszelkich przedsięwzięć Komitetu była możliwa dzięki ks. Antoniemu Pęksie, który w środowisku ostrołęckim cieszył się wyjątkowo wysokim autorytetem. Posiadał dar zjednywania ludzi poprzez ojcowski stosunek do nich, emanujący troską i miłością. Odnosiło się to także do młodego pokolenia, ,,nadziei dla Polski’’, jak to często mawiał. Liczną społeczność ZSZ Nr 2 upodobał sobie szczególnie. Wierzył, że jedynie młodzież, która obecnie uczy się w miejscu pobytu dawnych żołnierzy 5 Pułku, może być spadkobiercą jego pięknych tradycji. Ks. Antoni Pęksa przyczynił się bezpośrednio do przeniesienia tradycji 5 Pułku Ułanów Zasławskich z zacisza swojej plebani do szkoły leżącej w jej pobliżu.
Podczas uroczystości Święta Pułku 21-22 września 1991r. po raz pierwszy od 1939 r zabrzmiał marsz 5 Pułku w wykonaniu orkiestry wojskowej i odbył się apel poległych, podczas którego Kompania Honorowa Wojska Polskiego oddała salwy honorowe. Na boisku szkolnym ZSZ Nr 2, podczas Mszy św. Polowej w intencji – poległych i zmarłych żołnierzy 5 Pułku wspólnie modlili się weterani, ich rodziny, oficerowie, żołnierze wojska, władze miasta i województwa, duchowni, młodzież, nauczyciele oraz społeczeństwo Ostrołęki. Piękne patriotyczne kazanie do zgromadzonych wygłosił ks. Henryk Kietliński. S.A.C. z Warszawy.
Organizacja uroczystości w całości została oparta o ZSZ Nr 2. Od 1991 r. weszła ona na stałe do planu pracy szkoły. Komitet Obchodów 70 rocznicy .. w 1991 r. przekształcił się w Koło Przyjaciół 5 Pułku Ułanów Zasławskich przy ZSZ Nr 2. Liczba członków koła stopniowo zwiększała się o nauczycieli-wychowawców ZSZ Nr 2. W planach pracy wychowawców klasowych coraz więcej miejsca zajmowała praca wychowawcza związana z patronem szkoły – jego tradycjami, historią oraz organizowano spotkania z weteranami. Nad realizacją tych planów czuwała do 1998 r. Bożena Szajkowska – wicedyrektor ds. wychowawczych.
Każdy kolejny rok pielęgnowania tradycji 5 Pułku przez młodzież ZSZ Nr 2 wzbogacał scenariusz uroczystości wrześniowych o nowe elementy. Z każdym rokiem też wzrastało zainteresowanie społeczeństwa, a szczególnie młodzieży. Trzecia niedziela września stała się już hasłem, znanym w środowisku ostrołęckim i poza nim. Jest datą oczekiwaną i stanowi wielkie wydarzenie dla miasta. Zawsze uczestniczą w nim władze miasta i województwa, weterani i ich rodziny., których krąg się rozszerza – z polski i zza granicy, duchowni i młodzież szkolna, wojsko, społeczeństwo Ostrołęki i okolic. Rangę uroczystości podnosi udział Kampanii Honorowej i Orkiestry Wojskowej, o których zapewnienie od samego początku organizowania świąt pułkowych troszczy się Dowództwo Garnizonu i WKU Ostrołęka współpracujące ze szkołą.
Przez te wszystkie lata społeczność szkolna ZSZ Nr 2 w Ostołęce wypracowała własne tradycje w oparciu o historię patrona i przy pomocy żyjących jego przedstawicieli. Niedzielne święta pułkowe poprzedzają akademie szkolne o randze spektakli teatralnych, tak w zakresie treści, jak i scenografii, gdzie dominują symbole i barwy 5 Pułku.
W maju każdego roku następuje finał konkursu. Spośród jego uczestników wyłaniają się uczniowie szczególnie zainteresowani historią patrona szkoły. Zainspirowało to opiekunkę Izby Tradycji do utworzenia w 1996 r. Młodzieżowego Koła Przyjaciół 5 Pułku Ułanów Zasławskich. Członkowie koła pomagają w opracowaniu informacji o patronie, zamieszczanych w gablotach w holu szkoły i na specjalnych tablicach w świetlicy szkolnej. Prowadzą korespondencję z weteranami. Pracują przy konserwacji niektórych eksponatów. Służą pomocą gościom przybywającym na święto wrześniowe. Z tej okazji też organizują miejsca wystaw dla kolekcjonerów militariów i innych, prezentujących swoje zbiory. Uczestniczą w wycieczkach związanych z miejscami pamięci 5 Pułku. Dwukrotnie odbyli wycieczkę do Muzeum Jazdy Polskiej w Grudziądzu, odwiedzają grób płk Anatola Jezierskiego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, grób gen. L. Kickiego w Krukach pod Ostrołęką.
Młodzież ZSZ Nr 2 dwukrotnie uczestniczyła w święcie 12 Złocienieckiej Brygady Kawalerii Pancernej im. Gen. Bryg. L. Kmicic-Skrzyńskiego. Wlipcu 1999 r. uczniowie pod opieką nauczycieli: Magdaleny Kielewicz-Kaczyńskiej, Ewy Gołoty i Jerzego Dąbrowskiego, przebywali w Złocieńcu na obozie wakacyjnym. Poznali dzień dzisiejszy i tradycje wojskowe, odbyli interesującą wycieczkę po Wale Pomorskim. Przez dowództwo i oficerów 12 Brygady otoczeni byli serdecznością i troską. Współpraca ZSZ Nr 2 z 12 Złocieniecką Brygadą przerodziła się w przyjaźń, która przynosi wzajemne pozytywne efekty wychowawcze w pracy z młodzieżą szkolną i wojskową.
Szczególne miejsce w wychowaniu patriotycznym zajmuje sztandar szkoły. Jest on obecny na wszystkich uroczystościach organizowanych w szkole z okazji: Święta szkoły – Święta 5 Pułku, Święta Odzyskania Niepodległości, Święta Konstytucji 3 maja, Dnia Edukacji Narodowej. Na sztandar szkoły uczniowie Rozpoczynający naukę w ZSZ Nr 2 składają ślubowanie. Sztandar szkoły każdego roku żegna absolwentów. Poczet sztandarowy ZSZ Nr 2 prowadzi sztandar na wszystkie uroczystości religijno-patriotyczne organizowane na terenie miasta i poza nim. Sztandar pochylał się w czasie pogrzebu ostatniego adiutanta d-cy 5 Pułku por. Grzegorza Płodowskiego, honorowego kapelana 5 Pułku ks. Antoniego Pęksy, ułana Czesława Zawojka i przedwcześnie zmarłych uczniów ZSZ Nr 2.
Na co dzień zajmuje on honorowe miejsce w Izbie Tradycji 5 Pułku w ZSZ Nr 2, pod miniaturą sztandaru 5 Pułku Ułanów Zasławskich z roku 1919.
Barwy i symbole 5 Pułku towarzyszą młodzieży nie tylko podczas zwiedzania Izby Tradycji. Na akademiach szkolnych obok barw narodowych, mienią się wiśniowo-chabrowe, przedzielone białym trójkątem barwy 5 Pułku.
Od dnia Święta Pułku 19.09.1999 roku hol główny szkoły zdobi pokaźnych rozmiarów odznaka 5 Pułku z skrzyżowanymi szablami, lancami i proporcami. Kompozycja powstała z inspiracji dyrektora szkoły Czesława Kisiela, kierownika Zdzisława Kozłowskiego i opiekunki Izby Tradycji. Kompozycję wykonała Szkoła Rzemiosł Artystycznych w Warszawie. Realizacja przedsięwzięcia była możliwa dzięki pomocy: Jacka Merksa – prezesa Firmy Usług Komunalno-Sanitarnych ,,FUKs’’ w Ostrołęce, Pawła Dąbrowskiego – przewodniczącego Związku Zawodowego NSZZ ,,Celuloza’’ w Ostrołęce, Euzebiusza Hoffmana – dyrektora Ostrołęckich Zakładów Celulozowo-Papierniczych, NSZZ ,,Solidarność’’ Km 741 w Intercel S.A. i OZCP Ostrołęka, NSZZ ,,Solidarność’’ KZ Pracowników Oświaty w Ostrołęce, Swiatowego Związku Żołnierzy AK Zarząd Okręgu w Ostrołęce, ,,SANPROD’’ Sp. z O.O. w Ostrołęce.
W zakresie rozwijania tradycji 5 Pułku szkoła współpracuje z wieloma instytucjami i osobami prywatnymi. Ekspozycja 5 Pułku wzbogacona jest eksponatami ze zbirów Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce. Muzeum natomiast wypożyczyło z Izby eksponaty na organizowaną wystawę z okazji 60 rocznicy wybuchu 2 wojny światowej pt. ,,Sport w wojsku 2 Rzeczpospolitej’’, której otwarcie nastąpiło w dzień poprzedzający Święto 5 Pułku w 1999r. Zawsze w miarę potrzeby otrzymujemy pomoc merytoryczną od pracowników muzeum ostrołęckiego - dyrektor Marii Samsel oraz histeryka Elżbiety Noewickiej. Od początku tworzenia naszej ekspozycji dużą pomoc udzielał nam były dyrektor muzeum Bernard Kielak. W Muzeum Kultury Kurpiowskiej spotykamy się z wielką życzliwością, co sprzyja naszej pracy w zakresie rozwijania działalności Izby Tradycji 5 Pułku. Znaczną rolę w gromadzeniu informacji, podczas tworzenia Izby Tradycji odegrało Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, z którym kontakty utrzymujemy nadal.
Zainteresowanie pracą szkoły w zakresie wychowania patriotycznego zatacza coraz szersze kręgi. Pisała o tym lokalna prasa, informowało lokalne radio OKO i telewizja ESPRIT. W ,,Głosie Polskim’’ w Kanadzie w 1995 r. ukazał się obszerny artykuł Alicji Kasprzyckiej-Wierzbickiej na temat 5 Pułku Ułanów Zasławskich w ZSZ Nr 2. W Biuletynie Stowarzyszenia Duszpasterstwa Weteranów Kawalerii i Artylerii Konnej wydawanym w Warszawie ukazało się kilka artykułów o naszej działalności w zakresie kontynuowania tradycji 5 Pułku autorstwa rtm. Mariana Michniewicza.
W zaprzyjaźnionej szkole średniej w Meppen /Nimcy/, w gablocie związanej z życiem ZSZ Nr 2 znajdują się informacje i fotografie z Izby Tradycji 5 Pułku. W konkursie Miasta Ostrołęki każdego roku wiele miejsca poświęca się pracy wychowawczej realizowanej w naszej szkole w oparciu o patrona.
Nawiązujemy kontakty ze stowarzyszeniami innych pułków. Członkowie Młodzieżowego Koła Przyjaciół 5 Pułku przy ZSZ Nr 2 wraz z pocztem sztandarowym szkoły, uczestniczyli 05.09.1999 r. w obchodach 60 rocznicy wybuchu 2 wojny światowej, w Grabowie k/Kolna. Poznali wielu weteranów tej wojny, wśród nich gościa honorowego uroczystości, prof. Ludwika Maciąga, partyzanta, kawalerzystę zwiadu konnego AK. Młodzież uczestniczyła we Mszy św. Polowej, Apelu poległych oraz złożyła kwiaty na grobie d-cy 2 Baterii 14 DAK-u kpt. Adama Gontkiewicza. Wielką atrakcją dla młodzieży był pokaz jazdy kawaleryjskiej w wykonaniu członków Stowarzyszenia Jazdy Polskiej w Białymstoku.
W uroczystości uczestniczyły dwa sztandary: Stowarzyszenia 10 Pułku Ułanów Litewskich z Białegostoku i sztandar naszej szkoły noszącej imię 5 Pułku Ułanów Zasławskich. Ta zbieżność wspólnego uczestnictwa jakby nawiązywała do wspólnej drogi wymienionych pułków podczas wojny w 1939 r. Wówczas, w składzie dywizji ,,Zaza’’ pod dowództwem gen. Zygmunta Podhorskiego, następnie pod rozkazami gen. Franciszka Kleeberga – dowódcy Samodzielnej Grupy Operacyjnej ,,Polesie’’. Pułk 5 i Pułk 10 walczyły razem do końca bitwy pod Kockiem. 5 września 1999 r. w Grabowie spotkali się weterani i młodzi kontynuatorzy idei września 1939 r. - ,,Bóg, Honor i Ojczyzna’’. To niezwykłe spotkanie sztandarów po 60 latach, stanowi symbol trwałości i ciągłości idei patriotycznych.
Wiesława Gałka
Nauczycielka
Opiekunka Izby Tradycji
5 Pułku Ułanów Zasławskich
w ZSZ Nr 2 w Ostrołęce